Projekt obejmuje modernizację linii kolejowej nr 179 na odcinku 12,4 km. Zakłada przede wszystkim elektryfikację trasy oraz budowę nowych i przebudowę istniejących przystanków osobowych, m.in. Tychy Miasto, Tychy Lodowisko, Tychy Urbanowice, Tychy Potok, Bieruń Domy Polne i Bieruń Mleczarnia oraz stacji Bieruń Stary. Linia kolejowa zostanie przygotowana na prędkość pociągów pasażerskich do 120 km/h. Według planu, remont powinien się zakończyć do grudnia 2029 roku, a postępowanie przetargowe na wyłonienie przez PKP PLK wykonawcy prac rozpocznie się jeszcze w tym roku. Projekt uzyskał dofinansowanie unijne oraz z budżetu państwa w wysokości prawie 424 mln zł, przy szacowanej całkowitej wartości wynoszącej 521,4 mln zł.
Inwestycja ta stanowi część większego projektu kolejowego, tj. połączenia od Orzesza Jaśkowic do Oświęcimia, które podzielono na trzy odcinki:
1 – linie nr 140 i 169:
Orzesze Jaśkowice – Tychy
szacunkowy koszt 313 mln zł.2 – linia nr 179:
Tychy – Bieruń Stary
szacunkowy koszt 521 mln zł. (zadanie, które otrzymało dofinansowanie.)3 – linie nr 885 i 138:
Bieruń Stary – Bieruń Nowy – Oświęcim
szacunkowy koszt 430 mln zł (wg wyceny z 2024 roku, ale docelowa kwota na realizację tego zadania może wynieść nawet 700 mln zł).
Łącznie cały projekt szacować więc można na około 1,5 mld złotych.
Drugi ze złożonych w tym konkursie przez PKP PLK wniosków o dofinansowanie, tzn. realizacja odcinka 1 relacji Orzesze Jaśkowice – Tychy został wpisany na listę rezerwową projektów kolejowych wybranych do dofinansowania. To jedyny projekt z listy rezerwowej w tym komponencie, co daje dużą szansę na jego realizację w przypadku pojawienia się oszczędności w programie. Niestety ostatni z odcinków, szczególnie nas interesujący, a więc odcinek 3: Bieruń Stary – Bieruń Nowy – Oświęcim cały czas czeka na swoją szansę. Nie został złożony przez PKP PLK w tym konkursie, ponieważ pomiędzy spółką kolejową a PGG nie dopracowano do dzisiaj zasad odpowiedzialności za trwałość projektu po jego zrealizowaniu. Jest to o tyle istotne, iż zaprojektowana linia kolejowa przejeżdżać ma przez teren kopalni, co wymusza konieczność przebudowy i zabezpieczenia infrastruktury górniczej będącej w kolizji z trasą pociągu (mowa była o kosztach takiej przebudowy na poziomie 60 mln zł). Dziś, przy dofinansowaniu odcinka Tychy – Bieruń Stary mamy nadzieję, iż rozmowy pomiędzy obiema spółkami nabiorą tempa i uda się wypracować porozumienie, bo tylko rewitalizacja linii w całym przebiegu, czyli do Oświęcimia, ma głębszy sens.
Wracając do historii - rewitalizacja tych linii kolejowych to strategiczne przedsięwzięcie, o które władze samorządowe i parlamentarzyści zabiegali od kilkunastu lat.
Linia łącząca Bieruń Stary z Tychami funkcjonowała od 1958 roku, a w latach 70. i 80. została przedłużona do Bierunia Nowego. W wyniku spadku liczby pasażerów i malejącej rentowności, połączenia zawieszono na początku tego wieku. Utrzymywano jedynie ruch towarowy na wybranych odcinkach. Przełomowy okazał się 5 kwietnia 2016, kiedy to w naszym mieście podpisano pomiędzy Bieruniem, Łaziskami Górnymi, Orzeszem, Tychami, Gminą Wyry a PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. porozumienie na finansowanie Studium Wykonalności przedsięwzięcia. Równolegle Gmina Bieruń zawarła porozumienie z Miastem Oświęcim, na mocy którego ta druga jednostka udzieliła naszej gminie pomoc finansową w wysokości około 42 tys. zł na realizację zadania, zaś łączna kwota poniesiona przez sześć samorządów na rzecz PKP PLK wyniosła 250 tys. zł. Pieniądze te współfinansowały kolejny dokument przedprojektowy: Koncepcję Programowo-Przestrzenną. W oparciu o te dokumenty spółka PKP PLK złożyła wniosek o dofinansowanie opracowania dokumentacji projektowo-budowlanej. Wniosek uzyskał wsparcie finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020. W 2020 roku rozpoczęto prace nad dokumentacją projektowo-budowlaną dla całego przedsięwzięcia, którą ukończono w grudniu 2023 roku.
Rozpoczęto mozolne działania, w których gmina Bieruń brała aktywny udział, aby projekt został zauważony, znalazł się w dokumentach strategicznych i aby pozyskać środki na jego realizację.
Dzięki wielu staraniom połączenie ujęto w Krajowym Programie Kolejowym do 2030 roku, w Regionalnym Planie Transportowym dla Województwa Śląskiego czy w przyjętym przez GZM dokumencie „Dobra Mobilność 30/50 – Plan Zrównoważonej Mobilności Miejskiej dla obszaru Związku Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Województwa Śląskiego”. Podjęto wiele działań, które przyniosły oczekiwany efekt, czyli środki na realizację sporego odcinka zaprojektowanych linii kolejowych. Dodatkowo cieszy fakt, że zadanie realizowane będzie w Bieruniu. Warto też wspomnieć o tegorocznej reaktywacji połączeń pasażerskich na trasie Orzesze Jaśkowice – Tychy. Pociągi osobowe obsługują pięć stacji na nowej linii S74: Tychy, Wyry, Łaziska Średnie, Orzesze Miasto i Orzesze Jaśkowice. To pierwszy regularny ruch pasażerski na tej trasie od 24 lat – dotychczas linia była wykorzystywana głównie w ruchu towarowym oraz przez pociągi międzynarodowe, m.in. na trasie Katowice – Tychy – Praga. Ta reaktywacja połączeń nie jest częścią projektu kompleksowej rewitalizacji, który zakłada m.in. budowę nowych przystanków i modernizację infrastruktury kolejowej (odcinek 1). Jak wspomnieliśmy, ten projekt znajduje się obecnie na liście rezerwowej programu FEnIKS.
Rewitalizacja połączenia Tychów z Bieruniem Starym to dopiero pierwszy krok.
Pełen potencjał inwestycji zostanie osiągnięty dopiero po uruchomieniu odcinka Bieruń Stary – Bieruń Nowy – Oświęcim. Dzięki temu możliwe będzie bezpośrednie, szybkie połączenie Tychów z Krakowem. Po stronie Małopolski zrewitalizowano już linie kolejowe relacji Trzebinia – Kraków, Oświęcim – Trzebinia oraz Oświęcim – Czechowice-Dziedzice, co umożliwiło uruchomienie Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej na odcinku Oświęcim – Kraków.
Co teraz?
PKP PLK podpisze umowę na dofinansowanie zadania, ogłosi przetarg na wybór jego wykonawcy, a w międzyczasie przed nami kolejne wyzwania – walka o finansowanie dwóch pozostałych odcinków, choć po cichu liczymy, iż fragment Orzesze Jaśkowice – Tychy uzyska jednak wsparcie i z rezerwowej „wskoczy” na listę główną. Szansą dla odcinka Bieruń Stary – Bieruń Nowy – Oświęcim może być nowa perspektywa unijna 2028–2034, choć nie wykluczamy innych źródeł, które mogą pojawić się wcześniej. Kluczowe będzie dalsze lobbowanie na poziomie krajowym i wojewódzkim, ponieważ projekt realizuje spółka kolejowa (PKP PLK) i to ona odpowiada również za aplikowanie o wsparcie z funduszy zewnętrznych. Ta inwestycja, ale zrealizowana w pełnym przebiegu czyli do Oświęcimia, to jeden z głównych celów działań władz miasta, powiatu, województwa oraz parlamentarzystów naszego regionu.
Opracowali:
Sebastian Macioł,
Burmistrz Miasta Bierunia
Jarosław Mokry,
Przewodniczący Rady Miejskiej
w Bieruniu
